کپی رایت چیست؟

این بدان معنا است که هیچ فردی حق ندارد آن سی دی، فیلم یا کتاب را بدون مجوز ناشر یا پدیدآورنده آن، در جایی تکثیر کند. در صورت عدم رعایت حقوق مولف، فرد خاطی تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد و ممکن است مشکلات حقوقی بسیاری برای او ایجاد شود.
کپی غیر مجاز اصطلاحی برای پخش غیر مجاز رسانه‌های محافظت شده پدید آورندگان دیگر است و شامل کتاب‌ها، قطعات موسیقی، فیلم، عکس، متون علمی و ادبی، نقشه‌ها، بانک‌های اطلاعاتی و ... می‌باشد.
کپی رایت (حق تکثیر) برگرفته از پیمان برن برای حمایت از دارایی علمی، ادبی و هنری است. پیمان برن تاکنون بارها مورد تجدید نظر قرار گرفته و از سال 1967 مدیریت آن بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مایملک معنوی (WIPO) قرار گرفته است.
پیشرفت فناوری امکان کپی غیر‌مجاز را با کیفیت عالی و در زمان اندک برای افراد خاطی فراهم می‌آورد. قبل از آن رونویسی از کتاب یا خواندن ترانه یک خواننده توسط مردم یا خواننده‌های دیگر مرسوم بود.
قانون کپی‌رایت از چه زمانی آغاز می‌شود و کی خاتمه می‌یابد؟
قانون کپی رایت از زمانی که اثری در شکلی ملموس به وجود بیاید، شامل آن اثر می‌شود. برای مثال، یک ترانه‌سرا، اشعار خود را نوشته، نام خود را امضا کرده و با گذاشتن نشانه Copyright © در کنار آن تاکید می‌کند که نویسنده اشعار است. سپس نوشته‌هایش را در پاکتی گذاشته و به آدرس خودش پست می‌کند و این پاکت را در بسته نگه می‌دارد.
در واقع شاهد او تاریخ مهر پست بر پاکت است. حالا او با در دست داشتن این نامه، اثر خود را در دفتر کپی رایت کشورش به ثبت می‌رساند تا از هرگونه سوء استفاده حمایت شود. حتی اگر شخصی قبل از ثبت رسمی اثر از آن استفاده کند، او با در دست داشتن پاکت می‌تواند مالکیت خود را به اثبات برساند. تاریخ انقضای کپی‌رایت، بر اساس پیمان برن، حداقل شامل طول حیات خالق آن و 50 سال پس از مرگ او است. حق تکثیر پس از مرگ صاحب اثر به بازماندگان او منتقل می‌شود. کپی‌رایت در اینترنت یک نوع شایع از رعایت نکردن حقوق مالکیت فکری مربوط به اینترنت است.
هنگام گشت زنی در اینترنت، کپی کردن مطالب وب‌سایت‌ها با چند کلیک با انتخاب، کپی و ذخیره‌سازی انجام‌پذیر است. کپی‌برداری از این مطالب و قرار دادن آن در وبلاگ‌ها به صورت مقاله یا هر فرمت دیگر بدون اجازه و اطلاع مولف آن ممنوع است.
اگر قرار باشد مطلبی روی اینترنت نیز قرار گیرد، بایستی بی کم و کاست، تغییر، تحریف و سانسور با کسب اجازه از صاحب اثر باشد و حقوق مادی اثر باید به صاحب آن پرداخت شود. در ضمن نام نویسنده و آدرس اینترنتی او باید به صورت لینکی فعال قرار گیرد. برخی از وبلاگ‌ها نیز با امکان دانلود فیلم‌ها و موسیقی‌های جدید که تازه به بازار عرضه شده‌اند، زیان‌های جبران‌ناپذیری به پدیدآورنده آنها وارد می‌کنند.
کپی رایت در نرم‌افزارها نوشتن و تولید یک نرم‌افزار با یک تیم چند نفره، چند ماه و گاهی چند سال زمان و هزینه می‌برد. برخی افراد با کپی این نرم‌افزارها به حقوق پدیدآوردندگان آن لطمه می‌زنند. آنها قفل CDها را می‌شکنند و آن را در تیراژ زیاد در جامعه توزیع می‌کنند. در حالی‌که گرفتن یک کپی از نرم‌افزار خریداری شده برای استفاده شخصی خریدار آن مجاز است، تکثیر غیر مجاز رسانه‌ها در اغلب کشورهای دنیا جرم محسوب شده و قابل پیگرد قانونی است، البته در برخی کشورهای دنیا مانند روسیه، کشورهای آسیای جنوب شرقی و آفریقا قانون کپی رایت هنوز فعال نشده است.
نتیجه‌گیری:
1 – مدیران سایت‌های اینترنتی هرگز نباید کتاب‌ها و مقالات دیگران را بدون اطلاع و اجازه نویسنده در سایت خود کپی کنند. به‌جای کپی مقاله بهتر است یک پاراگراف از آن را در سایت خود درج کرده و برای نمایش کامل مقاله، لینک اصلی را در سایت قرار داد.
2 - قرار دادن فایل فیلم‌های سینمایی، ویدئوهای موسیقی یا mp3 موسیقی‌های منتشر شده در داخل و خارج از کشور که دارای مجوز می‌باشند، در وبلاگ‌ها ممنوع است و ممکن است به فیلتر شدن وبلاگ خاطی منجر شود.
3 - از خرید CDهای موسیقی، فیلم‌های سینمایی یا آموزشی غیر مجاز کپی شده، خودداری کرده، سعی کنید نسخه اصلی آن را تهیه کنید.
4 - باید بیاموزیم که اگر می‌خواهیم در یک جامعه مرفه زندگی و توان، استعدادها و ایده‌هایمان را به‌طور احسن ارائه دهیم، باید به حقوق مالکیت فکری دیگران احترام بگذاریم.
 

مطلب زیر که اطلـاعات کلی درباره قانون کپی رایت (حق تکثیر) به شما میدهد، برگرفته از پیمان برن (Berne Convention) برای حمایت از دارایی ادبی و هنری است و در آن به قانون خاص هیچ کشوری اشاره نشده است. پیمان برن که در سال 1886 در شهر برن، بین کشورهای پادشاهی، منعقد شد قبل از آن حقوق قانونی یک اثر متعلق به نویسنده آن بود اما نویسنده در خارج از مملکت مورد نظر، فاقد حقوق قانونی بود و مثلـا در فرانسه، کتاب یک نویسنده انگلیسی بدون اجازه او چاپ میشد و نویسنده حق اعتراض نداشت. پیمان برن داشتن حق قانونی بر مالکیت یک اثر را در تمامـ کشورها قابل اجرا دانست.
پیمان برن تا کنون بارها مورد تجدید نظر قرار گرفته و از سال 1967 مدیریت آن بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مایملک معنوی Word Intellectual Property Organization یا WIPO قرار گرفته است.

کپی رایت چیست؟
کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار چاپ شده و چاپ نشده ادبی، علمی و هنری است.این آثار به هر صورت که عرضه شده باشند، در حالی که دارای ماهیتی قابل درک باشند- یعنی دیده،شنیده یا لمس شوند، شامل این حمایت خواهند بود. اگر این اثر یک مقاله، نمایشنامه، ترانه، یک حرکت جدید در رقص، کد HTML یا گرافیک کامپیوتری باشد که قابل ثبت بر کاغذ، نوار کاست، CD یا‌هـارد درایو کامپیوتر باشد هم، شامل قانون کپی رایت میشود. قانون کپی رایت به خالق اثر اجازه میدهد تا از حقوق انحصاری تکثیر، اقتباس در شیوه بیان نو (مانند به فیلمـ تبدیل کردن یک رمان)، پخش و نمایش عمومی اثر استفاده کند. انحصاری به این معنا است که تنها خالق اثر، نه کسی که به نحوی به اثر دسترسی دارد، میتواند از این حقوق استفاده کند.

قانون کپی رایت از چه زمانی آغاز میشود و چه شرایطی دارد؟
قانون کپی رایت از زمانی که اثری در شکلی ملموس به وجود بیاید، شامل آن اثر میشود. برای مثال، یک ترانه سرای ساکن آمریکا، اشعار خود را نوشته، نامـ خود را امضا کرده و با گذاشتن نشانه Copyright © در کنار آن تاکید میکند که نویسنده اشعار است. سپس نوشته‌هـایش را در پاکتی گذاشته و به آدرس خودش پست میکند و این پاکت را دربسته نگه میدارد. درواقع شاهد او تاریخ مهر پست بر پاکت است. حالـا او با در دست داشتن این نامه، اثر خود را در دفتر کپی رایت آمریکا به ثبت میرساند تا از هرگونه سوئ استفاده حمایت شود. حتا اگر شخصی قبل از ثبت رسمی اثر از آن استفاده کند، او با در دست داشتن پاکت میتواند مالکیت خود را به اثبات برساند.
این مثال درباره آثار دیجیتالی همـ صدق میکند به این صورت هنگامـ حفظ یک اثر در کامپیوتر، تاریخ و ساعت آن همـ حفظ میشود و شما با در دست داشتن فایل اصلی همواره میتوانید ثابت کنید که زودتر از شخصی که به نحوی (برای مثال از وب سایت) به اثر شما دست یافته، آنرا به وجود آورده بودید. اگر این شیوه از نظر شما کاستی‌هـایی دارد میتوانید اثر خود را بر روی دیسکت یا CD کپی کرده و به آدرس خود پست کنید. آنرا در جای مطمئنی نگه دارید و در موقع لزومـ در حضور شاهد، آنرا باز کنید.

چه زمانی کپی رایت یک اثر به پایان میرسد؟
گاهی اوقات در یک ثبت کپی رایت به چند تاریخ برمی خوریمـ برای مثال: "© Copyright 1998, 1999 John Smith." از آنجایی که یک خالق اثر در طول زمان کار خود را تصحیح، تکمیل یا دوباره نویسی میکند، تمامـ تاریخهای ثبت شده زمان خلق اثر را در دوره‌هـای مختلف مشخص میکنند و نشان دهنده زمان پایان گرفتن کپی رایت نیستند.
تاریخ انقضای کپی رایت، بر اساس پیمان برن، حداقل شامل طول حیات خالق آن و 50 سال پس از مرگ او است. این مقدار زمان شامل تمامـ کشورهای عضو در پیمان برن میشود و هر کشور میتواند زمان بیشتری برای قابل اجرا بودن کپی رایت قائل شود اما این زمان نمیتواند از مقدار تعیین شده در پیمان کمتر باشد. گاهی اوقات در طی یک وصیت رسمی حقوق یک اثر به بازماندگان صاحب آن تعلق میگیرد که البته باید به تایید رسمی رسیده باشد.

قانون کپی رایت چه می‌‌گوید؟
کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار به وجود آمده‌است که این آثار می‌توانند علمی و ادبی و هنری باشند. این قانون شامل هر نوع عرضه‌ای از اثر می‌‌باشد و به صاحب اثر اجازه می‌‌دهد که از حقوق انحصاری (به این معنی که فقط شامل صاحب اثر است و نه افرادی که به نحوی به اثر دسترسی دارند) که شامل تکثیر و اقتباس در شیوه بیان نو است استفاده کند.

کپی رایت در اینترنت:
بر خلـاف یک طرز فکر عمومی که همه می‌‌پندارند اینترنت یک فضای عمومی است پس برداشت مطالب آن آزاد است , آنچه در اینترنت می‌‌بینیمـ تنها در صورتی قابل کپی کردن می‌‌باشد که یا دولتی بوده مانند سفارت خانه‌ها و دانشگاهها و... یا تاریخ کپی رایت گذشته باشد و یا صاحب وب‌گاه حقوق خود را لغو و یا واگذار کرده باشد.

گرافیک‌ها و تصاویر لینکی رایگان:
تصاویر گرافیکی که در سایتها با عنوان Free یا رایگان عرضه می‌شوند، جزو اموال عمومی نیستند، شما می‌توانید از این تصاویر به طور رایگان استفاده نمایید اما صاحب آن به شمار نخواهید آمد. درواقع شما در صورتی می‌توانید از آنها استفاده کنید که با شرایط صاحب آن موافقت کنید. برای مثال اگر صاحب اثر خواسته باشد که 'در تصویر دخل و تصرف نکنید' یا 'فقط در Homepage شخصی خود از آن استفاده کنید' حتما این کار را انجامـ دهید. همین مساله در مورد تصاویر لینکی و نشانه‌ها همـ صدق می‌‌کند.

مواردی که در قانون کپی رایت آمریکا ذکر گردیده و شامل حق کپی برداری است:
(1) کارهای ادیبانه (ادبیاتی)
(2) کارهای موزیکال (موسیقی)، به همراه لغات ضمیمه
(3) کارهای نمایشی (نمایشنامه)، به همراه موسیقی متن.
(4) نمایش بدون صدا (پانتومیم) و طرح رقص (نوع رقصیدن)
(5) کارهای مصور، گرافیکی و تندیس.
(6) تصاویر متحرک(انیمیشن) و کارهای سمعی- بصری.
(7) صداهای ضبط شده.
(8) کارهای معماری

 

نویسنده :مجتبی موسوی

نقل از ویوانیوز